PLAN VAN AANPAK TOEKOMST TUINPARK RUST & VREUGD

VERSIE VOORJAAR 2024

Gemaakt door:       commissie Toekomst Rust & Vreugd

A         ALGEMENE INFORMATIE OVER TUINPARK RUST & VREUGD      een introductie van het tuinpark als gebied

Rust & Vreugd is een volkstuinvereniging en een afdeling van de Amsterdamse Bond van Volkstuinders. Het tuinpark kent relatief veel gemeenschappelijk groen met veel hoge bomen waardoor een bosachtig karakter is ontstaan.

Door een goed beheer van groen, onderhoud aan gebouwen en beleid wil het tuinpark een bijdrage leveren aan een groene, duurzame en sociale omgeving, waarin ruimte is voor een grote diversiteit aan inheemse bomen, planten en dieren. Daarnaast worden activiteiten en ontmoeting georganiseerd voor tuinders, aspirant-tuinders, vrienden en omgeving. Wandelaars en natuurliefhebbers zijn tussen zonsopgang en zonsondergang welkom van 1 april tot 1 oktober.

Tuinpark Rust & Vreugd is een verblijfstuin. Het heeft 115 tuinen en een oppervlakte van ca. 7,2 hectare. Het tuinpark is gelegen binnen de Ring A10-Noord. Het wordt omsloten door de Zuiderzeeweg, de Liergouw, Wijkergouw en de Weersloot (een oorspronkelijke watergang).

Het park maakt onderdeel uit van een brede gordel van volkstuinen ter weerszijden van de A10-Noord. Het ligt direct achter de voormalige Zeedijk, de Schellingwouderdijk, in een laaggelegen kom. Door de combinatie van dijkdorpje Schellingwoude, de weilanden en sloten heeft de omgeving een landelijk en historisch karakter. Het tuinpark maakt onderdeel uit van de Amsterdamse hoofdgroenstructuur en van de Schellingwouderscheg.

Het oorspronkelijke complex is gestart in 1930 in Watergraafsmeer, en is tussen 1973 en 1978 op de huidige locatie gekomen.  

Huidige toegankelijkheid en oriëntatie

Het tuinpark ligt op loop- en fietsafstand van de stad, in de nabijheid van de woonbuurt Schellingwoude. Hoewel het park niet direct een openbare indruk maakt, wordt het wel bezocht door mensen uit het woonbuurtje aan de Schellingwouderdijk. Met name buurkinderen komen om hier te spelen. Het complex is redelijk zichtbaar vanaf de dijk, al ligt het enigszins verscholen achter de beplanting langs de Paterslaan. Vanaf de Zuiderzeeweg wordt het complex afgeschermd door zware beplanting. Het complex heeft twee gelijkwaardige entrees aan de westzijde, die beide voorzien zijn van een parkeerplaats. Het park is in het seizoen overdag vrij toegankelijk voor wandelaars en andere bezoekers. In de winter is het park afgesloten en alleen toegankelijk voor tuinders. Rust & Vreugd maakt deel uit van een wandelroute genaamd "Volkstuinroute Boven Y". Dit is een route die door landelijk Noord loopt.

Plattegrond

Hieronder ziet u de plattegrond van het tuinpark Rust & Vreugd. De gele vlakken zijn de parkeerplaatsen, met tussen de vlakken de beide entrees. Groen is het huidige speelveld, welke is voorzien van speeltoestellen, een jeu de boules baan en een voetbalveldje. De rode vlakken zijn de gebouwen; de bestuurskamer, de kantine, gasopslag en de schuur waar o.a. de gereedschappen voor algemeen gebruik in opgeborgen liggen en de tractor staat gestald.

Bovenstaand kenmerkt de huidige situatie. Het is een florerend tuinpark met een grote mate van tevredenheid van de gebruikers, de tuinders. Toch zal er verandering komen, met het oog op de toekomst, aangewakkerd door de spelregels die vanuit de gemeente Amsterdam zijn geformuleerd en de eigen ambitie om van het tuinpark een eigentijds verblijfspark te maken. Een tuinpark met ruimte voor ecologisch tuinieren en privacy van de tuinders en tegelijkertijd openstelling voor publiek van buiten het park zoals bijvoorbeeld buurtbewoners, wandelaars, scholen en nader te bepalen specifieke doelgroepen. Het plan dat voor u ligt en dat vooralsnog de periode 2024 – 2026 bestrijkt, zal daarover meer duidelijkheid scheppen.

Op dit moment zijn er al tal van activiteiten om het park open te stellen voor publiek, anders dan voor de tuinders alleen. Gedurende het zomerseizoen is de willekeurige wandelaar al van harte welkom en er zijn tal van georganiseerde activiteiten in de kantine toegankelijk voor buurtbewoners en andere niet-leden van de vereniging. Te denken val aan bijvoorbeeld het jaarlijks terugkerende zomerfeest en dito jeu de boules-toernooi, ecologische themaexcursies, wekelijkse inloop-borrel.

Het is de ambitie om dit palet uit te breiden, beter te faciliteren, van een duidelijke structuur te voorzien en daar breder over te gaan communiceren. Deze plannen vormen daarvoor de eerste aanzet. Daarbij moet gezegd worden dat het succes van de plannen staat of valt met een goed gecoördineerd en werkend systeem van vrijwilligers, tuinders en niet-tuinders, wat de rode draad vormt van nagenoeg alle in dit document beschreven plannen 2024-2026. Ook in de aanwijzingen van de gemeente wordt de noodzaak benadrukt van een betrokken bestuur en een vrijwilligersteam met actieve tuinders. De potentie daarvoor is bij Rust & Vreugd onmiskenbaar aanwezig.

Bij goedkeuring door de Algemene Ledenvergadering zullen de personen die hierop aanspreekbaar zijn bekend zijn. In eerste instantie zal dat het bestuur van de vereniging Rust

& Vreugd zijn (namen van het bestuur, met een aangewezen bestuurslid voor de toekomstplannen) en een gedelegeerde kerngroep van de Commissie Toekomst (namen 3x als aanspreekpunt).

B          DE NIEUWE TOEGANKELIJKHEID VAN TUINPARK RUST & VREUGD

De al aanwezige ambitie om het tuinpark Rust & Vreugd veelzijdiger, toegankelijker voor bredere groepen en eigentijdser te maken is aangewakkerd door het gemeentelijk beleid aangaande de Amsterdamse tuinparken en de reactie van de Bond van Volkstuinders daarop. Het bestuur van Rust & Vreugd reageerde daarop met de inrichting van een ‘commissie toekomst’ die de opdracht kreeg een verkenning van de mogelijkheden uit te voeren en daarop realistische plannen te baseren en te formuleren. Daartoe zijn in 2023 grote stappen gezet. In het voorjaar is een inspiratiemarkt georganiseerd waarvoor - onder het motto van inspireren en geïnspireerd worden - alle leden en aspirant-leden alsook buurtbewoners zijn uitgenodigd. Op basis van de opgehaalde inzichten heeft de toekomstcommissie een aantal voorstellen verder uitgewerkt en die in de zomer aan alle leden gepresenteerd. Daarbij zijn nog de nodige inzichten opgehaald en ook de instemming om die voorstellen verder uit te werken tot een concreet plan, zoals nu voorligt.

Deze plannen worden in het voorjaar van 2024 getoetst door het bestuur en de Algemene Ledenvergadering. Indien geaccordeerd zal nog in 2024 met de uitvoering worden gestart.  

De plannen die hieronder (onderdeel C) nader worden geduid variëren van klein, laagdrempelig (gewoon dóen) tot groot, meeslepend en omvangrijk, waarvoor nadere planvorming nodig is voordat er daadwerkelijk kan worden gestart.

Een disclaimer op het totaal van de plannen is te vinden in twee belangrijke voorwaarden. Allereerst de financiën. We vragen het bestuur en de ALV de nodige middelen te reserveren om de plannen tot uitvoering te kunnen brengen en te laten slagen. Dat gaat over geld maar ook over de inzet van vrijwilligers. Daarnaast zullen we ook actief worden op het terrein van fondsenwerving en mogelijk sponsoring, mits in de geest van de missie van het tuinpark. Bij het ontbreken van voldoende middelen zal fasering in de uitvoering veelal de oplossing zijn.

De tweede belangrijke voorwaarde is een goed werkend systeem van vrijwilligers die zich inspannen om de activiteiten te laten draaien, een uitdaging voor nagenoeg alle

Amsterdamse (tuin)verenigingen. Die vrijwilligers zijn in potentie op het tuinpark aanwezig, maar hun inzet is momenteel weinig gestructureerd georganiseerd en erg afhankelijk van goedwillende individuen. Meer duidelijkheid en transparantie over welk vrijwilligerswerk er allemaal te doen is op het park is daarvoor een eerste vereiste.

Alle plannen en de activiteiten die eruit voortvloeien zijn gebaseerd op de missie, die gekenmerkt wordt door een juiste balans tussen privacy van de tuinders en openbaarheid van het park, tussen rust in een stedelijke omgeving en de vreugde van ontmoeting, tijdens activiteiten en tijdens het beheer van de gemeenschappelijke delen van het park. Er is ruimte voor iedereen ongeacht leeftijd of achtergrond, met respect voor elkaar en liefde voor de natuur als basis.

C              ACTIVITEITEN OP EN ROND HET ’NIEUWE’ TUINPARK RUST & VREUGD

Vanuit gemeente en bond wordt gestuurd in de richting van een viertal hoofdonderwerpen: (1) toegankelijkheid in het algemeen, (2) de inrichting als wandelgebied, (3) activiteiten op natuurlijk tuinieren en biodiversiteit en (4) het betrekken van de buurt.

De activiteiten die door de ‘commissie toekomst’ van het Tuinpark zijn geformuleerd overlappen ruim met de vier hoofdonderwerpen, maar zijn anders geordend omdat de meeste activiteiten bijdragen aan meer van deze hoofdonderwerpen. Naast een beschrijving van de geplande activiteiten hieronder zullen deze tevens als bijlage bij dit document in het door de bond aangeleverde format “handreiking PvA vergroten toegankelijkheid Tuinparken Amsterdam” worden verwerkt.

Voor alle plannen geldt dat er voldoende budget beschikbaar dient te zijn, dat we de coördinatie en de organisatie van vrijwilligers van een wervende ‘opknapbeurt’ voorzien en dat we optimaal en helder communiceren via de ons beschikbare media.

Op dit moment (maart 2024) lijkt het voldoende de activiteiten die bijdragen aan de hoofdonderwerpen te benoemen en kort te karakteriseren. Het gaat om:

(1) Het Parkhuis

Voorwaardelijk voor alle activiteiten is een toegankelijk en operationeel clubhuis, dat we ‘Parkhuis’ gaan noemen. Het is de start en het eind van de wandelroutes, het podium voor de culturele middagen, de lezingen, de cultuureducatie en een kop koffie voor tuinders en buurtbewoners. Daarnaast, niet onbelangrijk, de plaats waar vergaderingen kunnen plaatsvinden en sociale evenementen als de Paasbrunch, het Zomerfeest, Halloween en de vrijdagmiddagborrel al dan niet in combinatie met culinaire hoogstandjes voor de tuinders en gasten van buitenaf.

Met het Parkhuis, een gouden plek in Amsterdam Noord, willen we een podium bieden aan tuinders en aan mensen van buitenaf, als basis voor tal van activiteiten, zoals beschreven in de plannen van de toekomstcommissie (expeditie Rust & Vreugd, kinderactiviteiten, yoga, kunst en cultuur, inloop-borrel op de vrijdagmiddag en jeu de boules et cetera). Het resultaat is dan meer verbinding tussen de tuinders onderling, hun vrienden en familie, en mensen van buiten het park. Het is daarbij niet de bedoeling om het parkhuis in te zetten voor commerciële doeleinden.

De activiteit om het Parkhuis een succes te maken heeft grote overlap met de boost die we aan het vrijwilligersbeleid willen geven. Het gaat daarbij om vertrouwde gezichten die het beheer van het parkhuis voor hun rekening nemen onder regie van een coördinator (werving vrijwilligers, bevoorrading, roosters, schoonmaak, opknappen van het gebouw, financiën en beheer tijdens de activiteiten). Het is daarbij verstandig om per jaar een voorziening te treffen voor het op peil houden van de keukeninventaris. Naast deze voorwaardelijke factoren zetten we bij alle activiteiten in op een goede communicatie via de Tuinkrant, website, social media en informatieborden.

                                                                                        Kosten pm, na uitwerking parkhuisplan

(2) Expeditie Rust & Vreugd

Momenteel worden al incidenteel thematische excursies georganiseerd zoals rondom nachtvlinders, paddenstoelen, ringslangen ed. Hier willen we vanaf 2024 wat gestructureerder vorm aan gaan geven en eenduidiger en breder over gaan communiceren binnen maar vooral ook buiten ons tuincomplex. We willen tuinders en hun verwanten, buren en tuinliefhebbers uit de wijde omtrek uitnodigen voor ecologische rondleidingen op de tuin, met een begin en eind in het Parkhuis. Tot de doelgroepen behoren zowel kinderen als volwassenen. In overleg met de gemeentelijke schooltuinen zijn ook scholen uit de buurt welkom om te genieten van onze rijke flora en fauna.

Aan de excursies kunnen lessen of informatiesessies gekoppeld worden, buiten en in het Parkhuis, onder leiding van deskundigen. Afhankelijk van de seizoenen en van de beschikbare deskundigen kunnen verschillende thema’s worden gekozen: vogelgeluiden, voorjaarsbloeiers, bomen, vlinders, paddenstoelen et cetera. Om dit te organiseren zoeken we deskundigen onder de tuinders en nodigen ze uit van buitenaf. Er zal materiaal worden aangeschaft (schepnetjes, loepen, kijkers, creatief materiaal) en bij IVN en Landschap Noord-Holland zal deskundigheidsbevordering worden aangevraagd.

Voor materiaal, inzet deskundigen, gebruik Parkhuis is een bedrag van € 350 per jaar begroot. Van deelnemers wordt een bescheiden bijdrage (pm) gevraagd.

                                                                                                                                 € 350 per jaar

(3) Het culturele Parkhuis, kunst en vreugd in de eco natuur

Hierbij gaat het om een creatieve samenwerking tussen kunstenaars, kunstliefhebbers en creatieven binnen en buiten het park. Met deze activiteit willen we een podium bieden aan tuinders en aan mensen van buitenaf. Culturele middagen – we denken in eerste instantie aan een maandelijkse zondagmiddag - met als resultaat meer verbinding tussen de tuinders onderling, hun vrienden en familie, en mensen van buiten het park (met name buurtbewoners uit Schellingwoude, Waterland, Nieuwendam en Zeeburgereiland).

Alles in overeenstemming met de missie van het tuinpark.

Afgelopen seizoen is er al 5 maal een succesvolle culturele middag georganiseerd. Een goed begin waar elke keer 10 tot 15 enthousiaste mensen op af kwamen, zowel van binnen als buiten het park. De middag is van 15u tot 17u. In die twee uur willen we iets leren en iets doen, en genieten van kunst en culturele uitingen of anderszins genieten van en deelnemen aan creatieve activiteiten als yogalessen, informatieavonden over ecotuinieren, danslessen, toneel-workshops of waar tuinders ook mee aan de slag willen.

Voor de organisatie van dergelijke activiteiten vragen we een basisbudget van €500 per jaar om bij gelegenheid een docent, kunstenaar, muzikant of spreker te betalen en eventueel benodigde materialen aan te schaffen. Daarnaast kan, afhankelijk van de aard van de bijeenkomst, eventueel een bescheiden bijdrage van deelnemers gevraagd worden.

                                                                                                                                 € 500 per jaar

(4) Plan wandelroutes

In combinatie met wandelingen die in en rond Amsterdam Noord al bestaan zal Rust & Vreugd nadrukkelijker participeren en het eigen Tuinpark daarop aanpassen. Niet alleen de tuinders, maar ook wandelaars van buiten behoren tot de doelgroep. Het zal aantrekkelijk zijn om in de stedelijke omgeving de groene longen te ervaren.

In 2023 heeft Rust & Vreugd zich weer aangesloten bij de Boven IJ Wandelroute. Eerder (2006) had ons park al een plek in de wandeling over de 5 volkstuinen in Noord. Deze wandelroute is nu onderdeel geworden van de TuinTrail Noord, die 11 mei feestelijk geopend gaat worden. Het is een uitgebreid beschreven en gedocumenteerde wandeling door het groen van Noord, onder andere over de volkstuinparken in Noord. Per tuinpark wordt aandacht besteed aan specifieke eigenschappen, zoals bij Rust & Vreugd het Natuurlijk Tuinieren en de aanwezigheid van een tweetal ‘vogeleilanden’.

De wandelroute is in feite al klaar, maar moet weer zichtbaar worden gemaakt met een betere bewegwijzering, herkenbaar en in overeenstemming met de andere Tuinparken. De zichtbaarheid buiten het hek is van belang en verdient aandacht via een mooi en duidelijk informatiebord. De opening van de TuinTrail Noord op

11 mei, met een start op ons tuinpark, willen we aangrijpen ons park in de schijnwerpers te zetten en het moois dat wij te bieden hebben te promoten.

Net als bij de andere activiteiten willen we op een eigentijdse manier communiceren over het bestaan van de route (folders, tuinkrant, website, social media, QR-code, gpscoördinatie, buurtkrantjes). Ook deze activiteit vraagt de inzet van vrijwilligers. Initieel voor het afronden van de bewegwijzering, ontwerp en uitvoering van een aansprekend informatiebord bij de ingangen, opknappen informatiekastjes voor de folders bij de ingangen, ontsluiting informatie voor gebruik QR-codes en natuurlijk de communicatie over en de voorbereiding van de feestelijke opening. Maar daarna ook voor het jaarlijks onderhouden (regelmatig nalopen van bewegwijzering en eventuele schade aan het wandelpad).

Vanuit onze eigen begroting is een startbedrag van € 250 is noodzakelijk. De bijdrage voor deelname aan de TuinTrail (ook €250) is al betaald en ook andere kosten zijn gedekt door de “Noordmakers”, stadsdeel Noord en “Red Amsterdam Noord”.

                                                                                                                                 € 250 per jaar

(5) Jeugd-en-Vreugd, kinderactiviteiten op Tuinpark Rust & Vreugd

Met het nieuw leven inblazen van een Jeugdcommissie (Jeugd en Vreugd) willen we activiteiten organiseren voor kinderen van tuinders en van buitenaf. In 2024 gaat het vooralsnog om de volgende activiteiten: Paaseieren schilderen en zoeken (30-3), vlotten bouwen (23-6), Vossenjacht (31-8), Halloween (26-10).

Behalve de (klein)kinderen van tuinders zijn kinderen uit Schellingwoude, de woonboten en kinderen van omliggende tuinparken welkom. Bij succes kunnen we dit uitbreiden naar andere omliggende buurten.

De communicatie voor de geplande evenementen gaat via de website, posters op de prikborden en bij de kerk, via de Stuifmail, buurtkrantjes en de apps voor kinderen en buurt. Zo is er is de Jeugd&Vreugd-app met deelnemers uit R&V en geïnteresseerde buurtbewoners. Er is een Instagram account ‘jeugd_en_vreugd’ waar geplande en spontane activiteiten aangekondigd kunnen worden en foto's geplaatst. Er is contact gelegd met de jeugdcommissie van Tuinwijck en onze evenementen kunnen in hun groeps-app aangekondigd worden en ook in de buurt-app Schellingwouderdijk. We leggen ook contact met de andere tuincomplexen in Noord.

Voor 2025 wordt de Jeugd-en-Vreugd-Speurtocht gemaakt. De speurtocht door het park die aan de hand van een plattegrond gelopen kan worden. De speurkaart is verkrijgbaar bij het parkhuis of kan via website op telefoon gedownload worden of thuis uitgeprint. Voor de activiteiten is voorlopig – specificering en onderbouwing pm - een budget nodig van € 175 per jaar. Net als bij alle activiteiten wordt het ondersteund door een efficiënt systeem van vrijwilligers.

                                                                                                                                 € 175 per jaar

(6)Het Parkplein, ontmoeten, ontdekken en beleven

De plannen voor de herinrichting van speelruimte in de openbare ruimte vóór het parkhuis en de transitie tot een ‘Parkplein’ is een plan van de buitencategorie. Het heeft de intentie om een ontmoetingsplek te creëren waar natuur en cultuur samenkomen voor iedereen van 0 tot 100. Het is een plek om te spelen, te leren, te ontspannen of om je juist in te spannen, voor eenieder die wil genieten van de rust en de natuur en ontspanning zoekt in een groene omgeving

Het plan bestaat nu alleen nog in de vorm van een maquette van hoe het er uit zou kunnen zien, met een natuurspeeltuin, jeu de boules banen en thema- en moestuinen (beschikbaar in het parkhuis). Verdere uitwerking tot een concreet plan zal in overleg met het bestuur vormgegeven worden.

                                                                                                     Kosten pm, nader uit te werken

(7) Communicatieplan

We willen met een breed scala aan middelen dat ons ter beschikking staat, actiever, duidelijker en vollediger communiceren over ons park, zowel richting tuinders en aspirant-tuinders als naar mensen en instanties van buiten ons park. Daarbij gaat het over onze identiteit en missie, het moderniseren van het tuinpark en wat ons park te allemaal bieden heeft en over alle activiteiten.

We maken gebruik van diverse communicatiekanalen: een website, de tuinkrant Uit en Thuis, de Stuifmail, een whatsappsgroep voor tuinders en heldere informatieborden. Ook willen we meer zichtbaar worden via de diverse buurtkrantjes

(papier en digitaal) van omliggende buurten. We richten een communicatiecommissie op, die aan de slag gaat om voornoemde kanalen te optimaliseren en tevens nadenkt over het functioneel

inzetten van social media.

We gaan folders maken met een overzicht van de verschillende activiteiten en gericht communiceren naar de te bereiken doelgroepen. We zoeken naar deelname in de communicatie van buurtbewoners en stadsdeel, bijvoorbeeld ten aanzien van Burendag en Oranjefeesten. Naast aspirant-tuinders denken we, via de gebiedsmakelaars van Noord en de Noordmakers, ook specifieke doelgroepen uit de buurt te kunnen benaderen. De communicatiecommissie ontwerpt (of laat ontwerpen) de informatieborden bij Parkhuis en ingangen.

Nadere uitwerking van het communicatieplan is aan de (nieuwe) commissie Communicatie. De investering is voor het grootste deel in tijd en de kosten voor de communicatiemiddelen als krantje, folders, flyers en info-borden zal naar verwachting de €300 niet overschrijden.

                                                                                                                                 € 300 per jaar

(8) Inzet vrijwilligers

Tuinpark Rust en Vreugd heeft 115 tuinen, met een veelvoud daarvan aan doorgaans enthousiaste tuinders. We kennen een systeem van verplichte ‘tuinbeurten’ om de algemene delen van de tuin op orde te houden. Maar voor het toekomstbestendig maken en houden van onze vereniging is dat niet genoeg. Het is een uitdaging voor alle Amsterdamse verenigingen, ook bijvoorbeeld in de sport, om alle cruciale taken niet slechts door een handjevol goedwillende vrijwilligers te laten uitvoeren. We willen het vrijwilligerswerk voor het Parkhuis en voor alle activiteiten toegankelijker en aantrekkelijker maken. Het lijkt voor de hand liggend om de werving en coördinatie daarvoor in handen te leggen van enkele … jawel, vrijwilligers

Het Parkhuis dient in eerste instantie goed bemenst te worden en te worden belast met bijbehorende taken (roosters, bardiensten, bevoorraden, schoonmaak et cetera), en met het Parkhuis als basis proberen we de verschillende activiteiten te bemensen via een daverende campagne. Het is voorwaardelijk aan de meeste andere activiteiten.

Samen met het bestuur willen we de komend tijd bijzondere aandacht gaan geven aan het mobiliseren van voldoende vrijwilligers. Uitgangspunt daarbij is dat we verwachten dat ieder lid bereid is taken te verrichten die nodig zijn om de club goed te laten functioneren.

Daarvoor gaan we eerst alle noodzakelijk taken en werkzaamheden in een helder overzicht zetten met een inschatting van benodigde tijd, als basis voor een plan om er vrijwilligers voor te kunnen vinden. Vervolgens zullen we een voorstel gaan uitwerken om jaarlijks deze taken aan vrijwilligers te kunnen koppelen. Daarbij hopen we op goede ideeën en concrete inbreng van tuinders.

                                                                                                     Kosten pm, nader uit te werken